Onderwijs in democratische waarden: Dialogen over democratische waarden

In de aangescherpte wet burgerschapsonderwijs en in de nieuwe kerndoelen voor het burgerschapsonderwijs spelen democratische waarden een centrale rol: leerlingen moeten hier kennis van hebben en scholen hebben een inspanningsverplichting om “basiswaarden van de democratische rechtsstaat te bevorderen”. In deze symposiumbijdrage suggereren we een kansrijke pedagogisch-didactische benadering hiervoor: dialogen voeren over vraagstukken waarin democratische waarden op het spel staan. Vragen die centraal staan zijn, allereerst, wat verstaan we onder dialogen en waarom is dit een kansrijke benadering? Dit beargumenteren we op basis van literatuur over dialogic teaching. Een tweede vraag is wat dit vereist van leraren. Op basis van recent onderzoek vakdidactisch onderzoek in filosofielessen formuleren we een aantal verantwoordelijkheden van leraren (een organisatorische, pedagogische, epistemische en morele verantwoordelijkheid) om zo voorbij te gaan aan veelgebruikte tegenstellingen om docenthoudingen te beschrijven zoals neutraliteit tegenover indoctrinatie en relativisme tegenover dogmatisme. De derde vraag is welke vraagstukken geschikt zijn als onderwerp van dialogen over democratische waarden. Dit hangt nauw samen met de laatste vraag: aan wie komt deze inspanningsverplichting toe? Met deze bijdrage schetsen we een onderzoeks- en ontwikkelagenda voor kritisch dialogisch onderwijs in democratische waarden.